Tutoyeren of vousvoyeren?

Oftewel iemand met jij of u aanspreken?

Afgelopen week was ik spontaan bij een kapper binnengestapt om mijn grijze haren weg te laten knippen zodat de nog aanwezige donkere haren weer de overhand kregen. Wat me opviel was dat deze jonge kapper, met Iraakse roots, me tijdens het knippen met u aansprak. En u werd met een gemeend respect voor de oudere persoon uitgesproken. Niet met de gemaakte vraag zoals het vaak in de horeca gebeurd. ‘En meneer wat wenst u te drinken?’ Waar je duidelijk aan de intonatie hoort dat de klant met u moet worden aanspreken.

Op Hbo-instellingen waar ik regelmatig workshops geef valt me het vaker op dat studenten met een “niet-Nederlandse achtergrond” je eerder aanspreken met u. “Nederlandse” studenten daarentegen beginnen vaak met je en jij. Daar heb ik op zich geen probleem mee zolang het maar met respect gebeurd. Minder vind ik dat ze in een e-mail beginnen met ‘Hey, kun jij dit of dat voor mij regelen?’ Dan vraag ik me af of we vroeger met elkaar hebben geknikkerd? Ja, van die generatie kom ik.

Aanspreken van hoogwaardigheidsbekleders

Onlangs sprak Jesse Klaver in een openbare brief premier Rutte aan met “Beste Mark”. Persoonlijk was het beter geweest als Jesse Klaver gewoon de officiële aanhef met Geachte premier Rutte had gehanteerd en tussen haakjes Beste Mark had geschreven. Je laat zien dat je de functie respecteert maar dat je de brief ook aan de persoon zelf hebt geschreven.

You

Engelsen hebben het woord “You” maar dat is tegelijkertijd ook de beleefdheidsvorm. Het woord “Thou”, verwant aan het Duitse Du of Franse Tu, wordt nog nauwelijks gebruikt.

Een tussenvorm tussen jij en u zou het Brabantse gij of ge kunnen zijn. Brabanders hebben het voordeel om het woord gij te gebruiken als ze tussen jij en u willen blijven.

Hoe staat het in het zakenleven?

Afhankelijk van de branche en/of dienst is u gebruikelijk. Het voordeel om iemand met u aan te spreken is dat het zakelijk blijft. Soms merk je dat het wringt bij de u-zegger. Je merkt dat hij of zij liever jij tegen je wil zeggen. Het komt gekunsteld over.

Wie neemt het initiatief om te tutoyeren?

Zelf luister ik bij zakelijke gesprekken hoe de ander zich voorstelt. Begint deze met alleen zijn achternaam en functie. Bijvoorbeeld ‘Ik ben Vlieringa en vestigingsmanager’ dan zal ik hem in de eerste instantie met u aanspreken. Afhankelijk van mijn rol of positie zal ik tijdens het gesprek vragen of we elkaar kunnen tutoyeren. Tot op heden heb ik nog nooit meegemaakt dat iemand daar een probleem mee had. Wel krijg je soms de grappige opmerking: ‘Maar natuurlijk mag u, je tegen me zeggen als ik ook je tegen u mag zeggen.’

Wat zegt de etiquette?

Wanneer mag je overschakelen op ‘je’ en ‘jij’? Zou je de “voorgeschreven” etiquette volgen dan neemt een hoger (in functie) geplaatste het initiatief ten opzichte van een lager geplaatste. Of een ouder persoon neemt het initiatief ten opzichte van een jonger persoon. En de vrouw ten opzichte van de man. (Voor de duidelijkheid dat schrijft de etiquette voor en niet ik.) Zo is ook de respectievelijke volgorde. Bijvoorbeeld: is de vrouwelijke gesprekspartner jonger dan de man, dan doet de man het voorstel om te tutoyeren. Want de oudere neemt het initiatief ten opzichte van de jonger. Het blijft een richtlijn.

Ga je voor safe kies dan voor u en weet dat niet iedereen het zogenaamde jij-jouwen op prijs stelt. Daarnaast laat je zien dat je de huidige etiquette kent.

De kapper deed zijn werk overigens voortreffelijk. Het kon namelijk de goedkeuring van mijn aanwezige eega wegdragen. Na zijn afscheidswoorden: “Graag zie ik u weer terug.” Verlieten we de kapperszaak.

En wat zegt u zelf?

Hoe staat u als lezer in het tutoyeren dan wel vousvoyeren? Ik ben benieuwd naar uw reactie.